Tarihsel Figürler: Guo Shoujing “En Seçkin Çinli Astronom ve Yuan Hanedanlığının Hidrolik Mühendisi”

Guo Shoujing, en seçkin Çinli astronom ve Yuan Hanedanlığının hidrolik mühendisi (Resimleyen: Yeuan Fang / Epoch Times)

Guo Shoujing (M.S. 1231-1316), aynı zamanda Kuo Shou-ching olarak da bilinir, Yuan Hanedanındaki seçkin matematikçi, astronom ve hidrolik mühendisi idi. Bir dizi astronomik alet icat etti ve geliştirdi, aynı zamanda Çin’deki hidrolik mühendisliğine büyük katkı sağladı. 300 yıl sonra Çin’i ziyaret eden Johann Adam Schall von Bell adlı bir Alman Cizvit ve astronom tarafından “Çin’in Tycho Brahe” olarak nitelendirildi. 20. yüzyılda keşfedilen küçük bir asteroide onun büyük katkıları anısına “2012 Guo Shou-Jing” adı verildi.

Anne ve babası hakkında çok az şey bilinmekle birlikte, onu büyüten dedesi matematik, astronomi ve hidrolik mühendisliği konularında tanınmış, bilgili bir beyefendi idi. Muhtemelen dedesinin etkisinden dolayı Guo, bilime karşı büyük bir merak ve ilgi geliştirdi. 14 yaşında, su akıtan lotus olarak adlandırılan bir su saati inşa etti ve daha sonra matematik ve astronomi okudu. 20 yaşında, bir mühendis ve hükümet yetkilisi olarak hidrolik projesine katıldı.

Çin’de Moğol İmparatorluğu’nun genişlemesi ile Kubilay Han, tarım ve askeri kullanım amaçlı birkaç su yönetim projesi başlattı. Sulama, taşkınların kontrolü ve tahıl taşımacılığı arasında değişen bu projelerde usta hidrolik mühendislerine ihtiyaç duyuldu. Guo, Yuan Hanedanlığının ilk imparatoru Kubilay Han’a genç bir uzman olarak tavsiye edildi. Guo’nun bilgisi ve önerileri Kubilay Han’ı etkiledi ve nehir ve rezervuar yönetiminden sorumlu yetkili olarak atandı.

Yıllar boyunca yaşanan savaş nedeniyle, kuzeybatıdaki özel bir bölgede nehir akışı tıkanmıştı ve tarımsal verimlilik düşüktü. Guo oraya gitti ve bir yıldan az bir zaman içinde orijinal sulama sisteminin taranması ve genişletilmesini tasarladı. Su sistemi önemli ölçüde geliştirildi ve Guo kısa bir süre sonra ulusal su koruma ile görevli lider olarak atandı.

Guo, sonra güneye gitti ve ulusal kanal ağında kapsamlı saha araştırması yaptı. O orijinal kanalı temizletti ve kuzeyden güneye yeni bir kanal yapılmasını desteklemek için saraydaki yetkilileri ikna etti. Yeni kanal, gıdanın güneyden dosdoğru başkent Pekin’e sevk edilmesini sağlayabildi ve kuzey-güney ulaşımını büyük ölçüde geliştirdi.

Bununla beraber, Guo Shoujing bazı bölgelerde topografik araştırma üstlendi ve bulguları haritalarda kaydedildi. Tüm bu önemli bilgiler arasında, haritalar üzerinde arazilerde farklı seviyeleri çizmek için yeni bir yaklaşım yarattı. Bu yenilikçi yaklaşım, bugün “irtifa”ya eşdeğerdir.

M.S.1276 yılında Kubilay Han’ın ordusu Güney Song hanedanlığının başkentini ele geçirdi. Avrasya’da Moğol İmparatorluğu’nun genişlemesi ve güney Çin’deki yeni ele geçiren toprak ve halk ile beraber, Kubilay Han farklı takvimler nedeniyle yaşanan sorunların net bir şekilde farkına vardı. Ne Moğol (Jurchen) ne de Çin’in güneyinde kullanılan takvimlerin hiçbiri tarımsal faaliyetler için yeterince doğru bilgi sağlayabiliyordu. Ayrıca, iki takvimin eş zamanlı ülke çapında varlığı karışıklığa neden oluyordu, o yüzden yeni ve doğru bir takvimin tanıtımı yeni birleşen Çin’deki Yuan hanedanlığının yeni Moğol hükümdarına siyasi avantajlar getireceği kesindi.

İmparator Guo’ya yeni bir takvim oluşturmasını emretti. Guo, tüm Moğol İmparatorluğunun 26 (bazıları 27 diyor) ölçüm noktası kurdu. En kuzey nokta şimdiki Sibirya Yenisey Nehri Havzası, en güney nokta ise Güney Çin Denizindeydi (bir kez şimdiki Çin’in Xisha Adalarında). 14 yetkili, ölçüm ve gözlem yapmaları için tüm bu bölgelere gönderildi. Guo, doğru toprak ölçümlerine odaklandı ve ölçümlerin amacıyla onun tarafından icat edilen veya geliştirilen astronomik aletlerin 13 çeşidini kullandı.

Eşi benzeri görülmemiş Moğol imparatorluğu, Çince içinde az kayıt bulunsa da, orta doğudan Çin’e yayılan bazı bilimsel fikirler görmüş olmalı. 1279 yılında Pekin’de inşa edilen Astronomik Gözlemevi için Nepallı bir mühendisten yardım alındığını ve Guo’nun birçok astronomik aletinin gözlemevine yerleştirildiğini ve kullanıldığını biliyoruz.

Dört yıllık çabanın ardından M.S.1280 yılında Guo en son yeni takvimi tamamladı ve M.S.1281 yılında resmi olarak açıklandı. Bu yeni takvim eskisinden çok daha doğru idi. O, bir yılda 365.2425 günün var olduğunu gösterdi, bunun Dünya’nın Güneş’in etrafında tam turunu tamamladığı gerçek zamandan sadece 26 saniye farkı vardı. Bu yeni takvim (Shoushili) ondan sonraki 363 yılda resmi olarak kullanıldı ve Çin tarihi kayıtları için tutarlı ve devamlı bir temel sağladı.

Guo, 1283 yılında Astronomik Gözlemevi müdürü ve 1292 yılında da su yönetimi bürosu başkanı oldu. Emekli olma isteğine rağmen, Kubilay Han’ın halefi tarafından verilen emir ile 70 yaşını geçene kadar görevinde kalan tek hükümet yetkilisi oldu. Guo, 86 yaşında vefat etti.

Guo, başkalarının deneyimlerinden öğrenme ve kendi işini kusursuz yapması ile biliniyor. Buna ek olarak,
bilinen yöntemlere asla kendini sınırlamıyor ve yeni fikirleri keşfetmek için bayağı gayretli idi. Yorulmadan sürdürdüğü araştırmaları sayesinde, astronomi, takvim, hidrolik mühendisliği ve matematik konularında olağanüstü başarılar elde etti. Birçok kişi tarafından en seçkin Çinli astronom, mühendis ve matematikçi olarak kabul edilmektedir.

1981 yılında, Uluslararası Astronomi Kurumu’nun yıllık konferansı Pekin’de düzenlendi. Guo’nun doğumunun 750. yıldönümü anısına, Çin bilimine yaptığı büyük katkıları anmak için yeni bulunan bir astroide onun ismi verildi.