Eski Çin Gelenekleri: "Şeker Resmi"

Şeker resmi, Çin'deki halk sanatlarından biridir. İsmi gibi bu resim hem seyirlik bir sanat eseri, hem de yenilebilen bir tatlıdır. Şeker resimleri düzeysel ve üç boyutlu olmak üzere iki çeşide ayrılır. Şeker resmi, Sichuan eyaletinde yaygındır.

Hem seyirlik, hem tadımlık şeker resmi

Sichuan eyaletinde kent veya kasaba, panayır veya park, her yerde şeker resimleri satanlara rastlanır. Her satıcının bir tahta dolabı vardır, dolabın üzerinde bir mermer levha, levhanın iki ucunda dikdörtgen şeklinde birer tahta tabak bulunur. Her satıcı bir zanaatkârdır.

İki tabaktan birine zanaatçının yapabildiği desenler ve desenlerin ortasında dönebilen bir bambu ok koyulur. Gelen çocuklar bambu oku döndürür, zanaatkâr bambu okun durduğunda işaret ettiği deseni hemen yapıp çocuklara verir. Ok ejderhaya işaret ederse, zanaatkâr ejderha deseni yapar. Bu, bir piyango gibidir. Genellikle kuş veya köpek gibi küçük hayvanlar çıkar, ejderha veya Anka kuşuna az rastlanır.

Diğer tabak ise Çin satrancı tahtasına benzer ve her birinin üzerinde birer Çince soyadı yazılı kareler çizilir, karelerin yanında bir boru ve içinde Çince soyadı yazılan küçük levhalar bulunur. Gelen birisi para ödedikten sonra boru içinden birkaç levha çıkarır. Eğer levhalar hep tahtanın ortasındaki çizginin bir tarafında olursa, o zaman bir "şeker ejderha" verilir; çıkardığı ilk levha Zhao çıkarsa da "şeker ejderha" verilir.

Hem seyirlik, hem tadımlık şeker resmi

Şeker resimleri satan esnafa genellikle çocuklar gelir. Her çocuk bir, iki yuan ile şansını deneyebilir. Şeker resimleri yenebilmesine rağmen, çocuklar çok nadir hemen ağzına koyup yer, çoğu zaman sevinçle oynarken şeker resimleri kırılır veya parçalanır, ancak ondan sonra yemeye başlar. Şansını denemek istemeyenler ise doğrudan özel sipariş verir ve istediği şeker resminin yapımının zorluk derecesi ile büyüklüğüne göre farklı fiyat öder, sonra da afiyetle yer.

Her "şeker resmi" zanaatkârının "fırçası" ve çizme yöntemi çok değişiktir. "Boya fırçası" uzun saplı bir bronz kaşık, boyalar ise tencerede eritilen şekerdir. Zanaatkâr bir şeker resmi çizerken, kaşıkla sıcak şeker suyunu alır; sonra şeker dolu kaşığı biraz öne eğerek, kolu yavaş yavaş hareket ettirir, bileğini hafifçe çırpınca koyu ve buharlı şeker suyu ince bir çizgi gibi yavaş yavaş mermer levhanın üzerine düşer. Kaşığın hızla veya yavaş çırpılmasıyla, mermer üzerinde ejderha veya kuş, fare veya köpek, hatta üç boyutlu bisiklet, çiçek sepeti gibi değişik desenler ortaya çıkar. Şeker suyu kuruyunca üzerine bir bambu şiş koyulur veya şeffaf bir plastikle sarılır, sonra hafifçe kaldırılınca tatlı resim tamamlanmış olur. Güneş ışığında altın gibi parlayan bu şeker resmi, tutan her çocuğu gururlandırır.

"Şeker resmi"nin Yapım Tekniği

Bir şeker resminin çizilmesinden önce şekeri eritmek gerekiyor. Şekeri eritmenin amacı şeker suyunu şeker levhaları haline getirmek ve şeker resminin çizilmesi için hazırlık yapmaktır. Önce büyük bir mermer levha hazırlanır, şekerin mermerin üzerine yapışmasının önlenmesi için, mermer üzerine ince bir kat yağ serpilecek. Ateşe bir bronz tencere koyulup ikiye bir oranında su ve şeker ilave edilir ve karıştırılır. Ağır ağır ısıtılıp kaynatılınca şeker suyunun içindeki buhar boşaltılır. Su azaldığında şeker suyu üzerinde büyük köpükler ortaya çıkar, köpükler azalınca şeker suyu hazır olur. Şeker suyu katılaşınca parçalanır ve stok edilir. Kaliteli şeker parçaları normal sıcaklıkta erimez. Bu şeker parçaları çok şeffaf, kırılgan ve yapışkan olmaz.

Zanaatkâr bir şeker resmi çizmeden önce şeker parçaları tekrar eritmeli. Şeker parçaları kısık ateşte eritilir.

Şekerle çizilen resim soğuduktan sonra kolayca sertleşir, bu nedenle şeker resmi çizerken hızla hareket edilmelidir. İkinci olarak, şeker resmi mümkün olduğu kadar az çizgiyle çizilir. Az sayıdaki çizginin sırasına özen gösterilmeli. Resmin sırasını planladıktan sonra zanaatkâr şeker resmini hızla çizer. Bu tür beceri, her zanaatkârın sürekli pratik yapmasıyla elde edilir.

Zanaatkârın elinde herhangi bir taslak bulunmaz, her resmin taslağı onun kafasındadır. Becerikli bir zanaatkâr sanki önünde bir taslak varmış gibi, hiç tereddüt etmeden bir resmi bitirebilir.

En çok görülen şeker resmi düzeyseldir. Düzeysel şeker resimlerinden başka, becerikli bir zanaatkâr mermer levhada çizdiği düzeysel parçaları birleştirip üç boyutlu bir resim ortaya çıkarır. Birer süs eşyasına benzeyen üç boyutlu şeker resimleri genellikle uzun zaman saklanır.

Haziran 2007'de Sichuan eyaletinin merkezi Chengdu kentindeki Maddi Olmayan Kültür Mirasları Parkında çok nadir görülen üç boyutlu bir şeker resmi sergilendi. 3 ton şekerle yapılan 20 metre uzunluğundaki ve 3 metre yüksekliğindeki "şeker ejderha" çok sayıda turistin dikkatini çekti. Bu "şeker ejderhayı" 20'den fazla zanaatçı 10 günden fazla sürede yaptı.