Eski Çin Gelenekleri: Lixia Sezonu

Lixia, Çin Ay Takvimine göre 24 sezondan biridir, genellikle her yılın 5 veya 6 Mayıs gününe rastlar. Bu yılın Lixia sezonu bugün (5 Mayıs) başlıyor. Eskiden beri Çinliler, Lixia'yı yaz mevsiminin başladığı gün olarak kabul ediyor. Örf ve adet uzmanlarına göre, Lixia sezonu 3 bin yıl önce oluşturuldu. Eski kayıtlarda, "Li, başlamak; Xia, büyümek demektir" diye yazıyor. Yani Lixia sezonundan sonra ekinler hızla büyür. Aslında iklim biliminin kıstaslarına göre, günlük hava sıcaklığının istikrarlı şekilde 22 derecenin üstüne çıkmasından sonra yaz mevsimi başlar. Lixia sezonunda Çin'in güney kısmı yaz mevsimine girmiş olur, kuzeydoğu ve kuzeybatı kesimlerinin bazıları bahar mevsimine ancak girer, ülkenin çoğu kesimlerindeki ortalama hava sıcaklığı 18 ile 20 derece arasında değişir.

Lixia sezonunda dünyadaki her şey canlanır. Yaz mevsiminde toplanacak tarım ürünleri, son yetişme aşamasına girer, yağ kolzası gibi ürünlerin mahsul durumu belli olur. Bunun için eskiden Çinli köylüler arasında "Lixia'dan yaz mahsulü anlaşılır" sözü yaygındır. Çeltik ve baharda ekilen diğer tarım ürünlerinin yönetimi de sıkı şekilde yapılır. Bunun için eskiden beri Lixia sezonuna büyük önem verilir. Tarihi kayıtlara göre, Zhou Hanedanı döneminde Lixia gününde imparator bakanlarıyla birlikte başkent dışına çıkarak "yazı karşılama" töreni düzenler, ayrıca yetkililerin ülkenin çeşitli yörelerine gidip köylülerin ekim çalışmasını teşvik etme talimatı verilirdi.

Lixia sezonundan sonra Yangtze Nehri'nin güney kesimleri yağmur mevsimine girer, yağmur miktarı ve günleri belli şekilde artar, yağmur yağışı tarım ürünlerine zarar verir. Bunun için ılıman ve yağmurlu günlerden önce ilaç verilip tarım böcekleri öldürülür. Bu sezonda çay filizleri hızla büyüdüğü ve yaşlandığı için en kısa zamanda toplanmalı.

Lixia sezonunda kuzey ve kuzeybatı kesimlerde hava sıcaklığı hızla yükselirken, yağmur yağışı az olur, ayrıca şiddetli rüzgâr ve buharlaşma nedeniyle hava ve ekili araziler kuru olur, tarım ürünlerinin normal yetişmesi etkilenir. Bunun için bu bölgelerde zamanında sulama yapma önemlidir. Lixia sezonunda otlar hızla büyür, "bir gün ot temizlemeden, temizleme işi üç günde bitmez" diye atasözü var. Bu sezonda otlar zamanında temizlenirse, kuraklık önlenir, hava sıcaklığı yükselir, topraklar içindeki besinlerin parçalanması hızlanır, pamuk, mısır ve yerfıstığı gibi ürünlerin sağlıklı yetişmesine yardımcı olunur.

Lixia'yla ilgili çok sayıda örf ve adet var. Örneğin ülkenin güney kesimlerinde Lixia gününde erik, çilek ve taze bakla yeme geleneği var. Bazı yerlerde Lixia gününde iplerle poşet örülür, içine haşlanmış tavuk veya ördek yumurtaları koyulur, çocukların boğazına asılır. Yumurta kabuğu üzerine farklı desenler çizilir, çocuklar da yarışma yapar. Bu gelenek, çocukların yumurta yiyerek sağlıklı büyüyeceği inancıyla günümüze kadar korundu. Bazı bölgelerde ağırlık tartılır. Bu gelenek 1800 yıldan önceki Üç Devlet Dönemi'ne dayanır. Wei Devleti'nden Sima Zhao, savaş açarak Shu Devleti'ni yok etmiş. Yerli halkın kendine bağımlı olmamasından endişelenen Shima Zhao, Shu Devleti'nin son kralı Liu Chan'a iyi davranmış ve ona Anlegong unvanını vermiş, o gün Lixia günüymüş. Sima Zhao, Liu Chan'la birlikte Wei Devleti'ne gelen Shu bakanları önünde Liu Chan'ın ağırlığını tartmış ve her yılın Lixia gününde tartacağını ve Liu Chan'ın kötü muamele görmediğini göstereceğini söylemiş. Bu uygulama, daha sonra halk arasında benimsendi ve gelenek haline geldi. Kendi ağırlığını öğrenen birisinin tüm yaz mevsiminde sıcaktan korkmayacağına, zayıflamayacağına ve hastalanmayacağına inanılıyor.

Genelde Çin'in çoğu bölgesinde taze meyve ve sebzeler yenmesi geleneği olduğunu söylemiştik. Bu uygulama, insanların sağlığına yararlıdır, özellikle çocuklar için Lixia gününde besin yapısının daha akılcı ayarlanması durumunda yaz mevsimi için sağlıklı bir temel hazırlanır. Bambu, çelik ve baklanın yanı sıra ekşi meyveler tavsiye edilir.

Lixia sezonunda çocukların rüzgâr, güneş ve su banyosu yapması uygun görülür. Ayrıca yaz mevsimine girilmesiyle çocuklar çok terler, onlara çeşitli lapalar önerilir.