Tarihsel Figürler: Ban Zhao “İlk Çinli Kadın Tarihçi”

Ban Zhao “ilk Çinli kadın tarihçi (Resimleyen: Blue Hsiao)

Ban Zhao (M.S. 45-120) doğu Han hanedanlığının ilk Çinli kadın bilgini ve tarihçisi olarak bilinir. 14 yaşında evlendi, kocasının ölümünden sonra kendini edebiyata ve ailesine bakmaya adadı.

Babası Han Hanedanlığının İmparator Wu’ya kadar ki tarihinin kayıtlı olduğu Sima Qian’in Shiji (“Büyük Tarihçinin Kayıtları”) kitabını desteklemek için HanShu’nun (“Han Kitabı”) çalışmalarını başlattı. Ancak yazmayı tamamlayamadan önce öldü. Bu göreve Han hanedanlığının yeni ve çok daha kapsamlı bir kaydı için iki yıla yakın bir çalışma yürüttükten sonra aynı kaderi paylaşan oğlu BanGu tarafından devam edildi. Sonunda yıllarca kardeşine yardımcı olmuş yetenekli bir kadın olan Ban Zhao bu büyük kitabın ilk baskısını tamamladı. “Han Kitabı” daha sonraki Çinli tarihçiler tarafından tarihsel yazıları için model olarak kabul edilir.

Ban Zhao, daha sonra imparatorluk kütüphanesindeki akademisyenlere kitabı açıklama ve bilgi verme yetkilisi oldu. O bilgisinden dolayı sarayda “Üstün Yetenekli Kişi” olarak adlandırıldı. Daha sonra imparatoriçe bir dul olarak onun bilgisi ve ahlakından çok etkilendi ve kraliyet ailesindeki bayanların sık sık ondan ders almalarını istedi.

Ban Zhao, 70 yaşlarında kendi ailesinin takip etmesi için “Kadınlara Emirler”i (aynı zamanda “Kadınlar İçin Dersler” olarak da adlandırılır) yazdı ama hemen tüm ülkeye yayıldı. Kitap aile içindeki uyumu sağlamak için erdemli kadının uyması gereken değerleri sıralamaktadır. Bu kitap Çin’de yüzyıllardır kadınların davranışları için bir rehber oldu.

Ban Zhao öldüğünde imparatoriçe ve insanlar büyük bir yas tuttular.