Eski Çin Gelenekleri: Çin Feneri

Çin feneri, 1800 yıl öncesindeki Batı Han hanedanında ortaya çıktı. Çin takviminin birinci ayının 15′inde kutlanan Yuanxiao Bayramı (aynı zamanda Fener Bayramı olarak da bilinir) öncesinde ve sonrasında, insanlar mutlu bir ortam yaratmak için “aile üyelerinin bir araya gelmesi” anlamını taşıyan kırmızı fenerler asardı. Daha sonra fener, Çinlilerin mutluluk sembolü haline geldi. Kuşaklar boyu ustaların bilgi ve birikimlerini aktarması ve geliştirmesiyle, fenerler çeşit bakımından zenginleşti, yapım teknikleri ilerledi. Çeşit bakımından, saray feneri, tülbent feneri ve asılı feneri sayabiliriz. Biçim bakımından ise, insan figürlü, doğal manzara, çiçek, kuş, ejderha, Anka kuşu, balık ve böcek gibi şekillerde fenerler, ilk akla gelenlerdir. Çin resmi ve kâğıt kesme sanatı gibi Çin’in geleneksel sanatlarını bir araya getiren Çin feneri, çeşitli bölgelerde üretilen bambu, ahşap, sarmaşık sapı, boynuz, tel ve ipek kumaş gibi malzemelerden yapılıyor. Eski çağlardaki Çin fenerleri arasında en ünlüleri, saray fenerleri ve tülbent fenerleridir.

Bir aydınlatma eşyası olarak kullanılan fener, ayrıca başka bir önem de taşır. Mesela, yılın ilk ayında okullar açılırken, büyükler çocukları için birer fener hazırlar ve bu fener hoca tarafından yakılırdı. Bu, öğrencinin parlak geleceğinin sembolüydü. Daha sonra vatanseverler, torunlarına kendi kültürlerini aşılamak için fener üzerine halk öykülerini resmetmeye başladı. Bu nedenle fenerler aynı zamanda, geleneksel kültürü aktarma anlamı da taşır.

Fener, Çinlilerin günlük yaşamıyla yakından ilişkilidir. Tapınakta olsun, evin salonunda olsun hemen hemen her yerde fener görülebilir.

Görüldüğü gibi, aydınlatma işlevinin yanı sıra sembolik değeri de yüksek olan fenerler arasında en çok beklenen, herhalde Yuanxiao Bayramındaki çiçekli fenerler olsa gerek… Yuanxiao Bayramında fener izleme geleneği, Han hanedanının ilk yıllarında başlamıştır. Tang hanedanında, devlet için istikrar, halk için de mutluluk dilemek üzere çiçekli fenerler asılıyordu. Bu dönemden sonra çiçekli fener asmak, popüler hale geldi. Günümüzde, Çin’in geleneksel eşyalarına yönelik ilginin yoğunlaşmasıyla birlikte, fener tekrar önemli rol oynamaya başladı. Ancak eski zamanlarda fener yapımı için kullanılan ipekli kumaş, kâğıt ve bambu, günümüzde yerini sentetik bez, plastik ve tele bıraktı; fenerlerin biçimi ve renkleri de eskiye göre çok değişti.