Tarihsel Figürler: Wang Anshi “Song Hanedanlığının Tartışmalı Hükümet Reformcusu ve Edebiyat Ustası”

Wang Anshi, tartışmalı hükümet reformcusu ve edebiyat ustası (Resimleyen: Blue Hsiao / Epoch Times)

Wang Anshi (M.S.1021-1086), Song Hanedanlığının hükümet reformcusu, filozof ve edebiyatçısıdır. Bugüne kadar benzeri görülmemiş “Yeni Politikalar” yâda “Yeni Yasalar” olarak bilinen geniş kapsamlı hükümet reformlarını uygulayarak Çin tarihinde tartışmalı bir figür haline geldi. Olağanüstü düz yazı ve şiirleri ile edebiyat reform hareketine aktif katılımıyla “Tang ve Song Hanedanlıklarının Sekiz Muhteşem Ustası”ndan biri olarak saygı kazandı ama idealist siyasi reformlarına rağmen, muhalif edebiyatçı meslektaşlarını bastırdı.

Wang, 21 yaşında imparatorluk kamu hizmeti sınavında dördüncü oldu ve başkentteki merkezi hükümette danışman olarak görev almadan önce yaklaşık iki yılını güney bölgelerde yerel yetkili olarak hizmet etti. O dönem, onlarca yıldır süren huzurlu dönemin ardından, ekonominin büyük bir refah ile artmaya devam ettiği muhtemelen Song hanedanlığının en iyi zamanıydı. Böylece ekonomi, hükümet tarafından kontrol edilmesi kolay geleneksel kendi kendine yeten tarzdan, dünyanın bilinen en eski resmi kâğıt para dolaşımına tanık olduğu, özel işletmeleri kapsayan daha serbest bir nakit ekonomiye doğru kaymıştır.

Wang, hızlı büyüyen, ancak daha az kontrollü ekonominin ardındaki sorunları fark etti. Zengin insanlar, fakirlere yüksek faizli krediler sağlayarak topraklarını genişletiyor ama daha az vergi veriyorlardı. Kamu hizmeti, zengin ve kraliyet ailelerinden gelen üyelerden oluşuyordu. Bu arada, kuzeyde büyüyen Batı Xia krallığı ve Liao krallığı ile sürtüşmeler Song’un askeri kuvvetlerinin zayıflığını sürekli olarak Wang’a hatırlatıyordu.

Wang, hükümete bir reform önerisi yazdı ama 20 yaşındaki genç prens M.S.1067 yılında tahta geçene ve Wang başbakanlık görevine atanana kadar gerçek eyleme geçirilmedi.

Wang, bir hanedanın direği olan mali sistem, askeriye ve kamu hizmeti ile ilgili “Yeni yasalar” olarak adlandırılan geniş çaplı bir reform program başlattı. Köylülere düşük faizli kredi veren bir fon oluşturup, malların fiyatlarını kontrol altında tutmak ve ekonomiyi canlandırmak için para pompalayan bir devlet işletmesi kurarak, hükümetin ticarette daha aktif bir rol oynaması için çalıştı. Fakirlerin vergi yükünü hafifletmek ve insanlar arasında gelir dağılımını dengelemek için, elit sınıf arazi sahiplerini daha fazla vergi ödemeleri için yeni bir arazi yoklamasına zorladı. Yeni askeri politikası

Yeni askeri reform ile yerli köylülerin vergilerini azaltarak, onlardan yerel savunma teşkilatı oluşturup, köylü milislere kolluk görevleri verdi, böylece sayıları aşırı derecede büyümeden paralı orduyu son derece profesyonel ve verimli bir hale getirdi.

Wang’ın reformunun amacı, tüm insanlara refah dağıtmak ve merkezi hükümetin kontrolünü ve finansmanını güçlendirmekti. Ancak, onun “yeni yasaları” elit ve yönetici sınıfların çıkarlarına aykırıydı ve tüm bunlar muhafazakârlar ve bürokratlar tarafından hükümet sistemine henüz hiçbir hızlı ve önemli getirisi olmayan radikal düzeltmeler olarak görüldü.

Wang aynı zamanda, daha etkin ve verimli yeni yasalarını uygulamak için mevcut imparatorluk kamu hizmet sınavını güncelledi. Sınav başlıkları Konfüçyüs klasikleri ve şiirlerden politik tartışmalar gibi daha gerçekçi konulara kaydı. Politikalarını büyük bir güçle yürürlüğe geçirmek için devlet konseyine, kendi görüşünü paylaştığına inandığı insanları getirdi ve takipçilerini hükümetin önemli pozisyonlarına yerleştirdi. Birçok yetenekli yetkili seçildi, ancak reformistlerin acil talebi yüzünden seçim süreci daha az kapsamlı yapıldı. Devlet işletme birimleri ile diğer özel işletmeler arasında oluşan rekabet de hükümet içinde ateşli tartışmalara neden oldu.

Wang, imparatorun desteği ile birçok engelin üzerinden gelerek bu politikaları yürürlüğe koydu, ancak bu durum muhafazakârlar arasında daha fazla hoşnutsuzluğa neden oldu. 1075 yılında kuzeyde yaşanan kıtlık yüzünden büyük sayıda köylü evlerini terk etti, ancak yerel yetkililer hala onları kredilerini ödemeleri için takip ediyorlardı. Muhafazakârlar bu durumdan yararlandılar ve Wang’ı konumunu terk etmesi için zorladılar. Ertesi yıl saraya geri çağrıldı ama kendini çok hassas bir konumda buldu.

Wang, reformlarının akıbetinin kaderine terk edildiğini bilerek, 1076 yılında oğlunun ölümünden sonra emekli oldu. Hayatının geri kalanını etimolojik çalışmalarla geçirdi ve pek çok kayda değer şiir ve nesir tamamladı.

Onun yeni politikaları imparatorun ölümünden sonra tamamen kaldırıldı ve Wang da bundan kısa bir süre sonra öldü.