Antik Çin Hikâyeleri: Tao Yuanming ve Pastoral Şiirleri

Tao Yuanming, diğer adıyla Tao Qian, 4. yüzyıldaki Doğu Jin hanedanı döneminde yaşayan büyük şair. Çin’de pastoral şiirlerin öncüsü olan Tao Yuanming, ömrü boyunca sade bir hayat yaşadı ve doğaya büyük sevgiyle baktı. Tao Yuanming, gururlu, sade ve dürüst karakteriyle Çinli aydınları hayran bıraktı.

Tao Yuanming’in dedesinin babası Tao Kan, Doğu Jin yönetiminin kuruluşunda büyük emeği geçen biriydi, dedesi ve babası da devlet memuruydular. Sekiz yaşındayken babasının ölümü nedeniyle Tao Yuanming ve ailesi günden güne yoksul bir yaşama girdi. Tao Yuanming, genç yaşlardan itibaren atalarını örnek alarak devlet memuru olup siyasette rol oynamak istedi.

Ancak Doğu Jin hanedanı, Çin tarihindeki çalkantılı bir dönemdi. Soylular arasındaki güç mücadeleleri yüzünden yönetimde sık sık yolsuzluklar yaşandı. Sade ve dürüst bir karaktere sahip Tao Yuanming, 29 yaşında ilk kez devlet memuru olduktan kısa süre sonra memurluk mesleğindeki yolsuzluklara ve karanlığa dayanamayıp görevinden istifa etti. Bunun ardından geçim sıkıntısı yüzünden bir kaç defa küçük memurluk yaptıysa da Tao Yuanming, görevlerinde hiçbir zaman uzun süre kalmadı.

Gittikçe yoksullaşan Tao Yuanming, ekincilik yapmakla ailesini geçindirememesi nedeniyle 41 yaşında bir kez daha devlet memurluğa soyundu ve Pengze ilçesinin kaymakamı oldu. Ancak bu deneyim de uzun sürmedi. Tao Yuanming, görevde 80 küsur gün kaldıktan sonra yine istifa etti. Artık devlet memurluğuna sonsuza kadar veda etmeye karar veren Tao Yuanming, hayatının geri kalan kısmını tarımla geçinerek münzevi bir yaşamla geçirdi.

Tao Yuanming’in pastoral yaşamı çok zorlu geçti. 44 yaşında evinde çıkan büyük yangın, yoksulluğuna tuz serpti. Bir şiirinde “Yaz sıcağını açlık içinde geçiriyorum, kış soğuğunda yorgansız uyuyorum” şeklindeki dizeler, Tao Yuanming’in yoksul maddi yaşamını ortaya koydu. Ancak Tao Yuanming’in ruhsal yaşamı mutluydu. Bu dönem, Tao Yuanming’in en çok pastoral şiir yazdığı dönem oldu. Tao Yuanming’in kalemi altında köy yaşamı ve pastoral manzaralar, ilk defa önemli estetik olgular olarak ele alındı. Temiz ve sade pastoral yaşam, Tao Yuanming’in şiirleriyle yüceltildi ve güzelleştirildi, acı gerçekler içindeki bir ruhsal sığınak haline getirildi.

Tao Yuanming’in son yılları sefalet içinde geçti. Hatta bazen dilencilik yaparak geçimini sürdürdü. Hayatının bu en zor döneminde Tao Yuanming, saraydan gelen çağrıyı bir kez daha reddederek siyaset ve memurluktan kaçtı. Bu dönemde yazdığı “Taohuayuan Ji” (Şeftali Bahçesinin Hikayesi) adlı denemede ütopik (hayali) bir dünyayı gözler önüne serdi. Denemede şöyle bir hikâye anlatılıyor: Bir balıkçı, yanlışlıkla bir şeftali bahçesine girer ve orada bir insan topluluğunun yaşadığını fark eder. Ataları savaştan kaçmak için buraya gelen bu insanlar, bir daha dışarıya çıkmadan hep dünyadan kopuk yaşadılar. Dış dünyada olup bitenlerden hiç haberdar olmayan bu insanlar, saf, dürüst, çok çalışkandılar ve barışçı bir yaşam sürdürdüler. “Şeftali Bahçesi Hikâyesi”, çalkantılı dönemde insanların barış ve huzura olan özlemini dile getiren güzel bir hayaldir.

Tao Yuanming’in bugünlere kadar süregelen yalnızca 100’den fazla şiiri ve 10’dan fazla denemesi var. Buna rağmen Tao Yuanming, Çin edebiyatında çok önemli bir yere sahip. Yaşadığı Doğu Jin döneminde biçime önem vermeye alışık edebiyatçılar dilin güzelliğini inatla ararken, Tao Yuanming yepyeni bir biçim olan pastoral şiirini yarattı. Tao Yuanming’in şiirleri, geleneksel Çin şiirlerinin yalın ve sade üslubunu devam ettirmekle kalmayıp klasik şiirlere yeni canlılık da kattı. Tao Yuanming’in sade, taze ve akıcı bir dille yazdığı şiirler, klasik şiirlerin zirveye ulaştığını gösteren bir kilometre taşıdır.