Antik Çin Hikâyeleri: Halkın Acılarını Yansıtan Tanınmış Senaryocu Guan Hanqing

Çin’in Yuan hanedanında yaşayan senaryocu Guan Hanqing, Çin edebiyat ve dram tarihindeki en büyük yazarlardan biri. Guan Hangqing’in kaleme aldığı “Dou E’nin Şikâyeti” adlı trajedi, 700 yıldan bu yana hep sahnelerde kalmayı başarıyor ve çeşitli yabancı dillere çevrilerek, dünyada geniş bir şekilde yayılıyor.

13. yüzyıldaki Yuan hanedanı döneminde yaşayan Guan Hanqing, akıllı, mizahi ruhlu ve bilgili biri. Guan Hangqing, şiir yazmak, Xiao ve Qin’i (Çin’e özgü milli çalgılar) çalmak, satranç oynamak ve avcılıkta usta. Uzun zaman boyunca Yuan’ın başkenti Dadu kentinde yaşayan Guan Hanqing, sarayın hastanesinde görev almıştı. Ancak Guan Hanqing, tıbba ilgi duymazken senaryo yazmaktan çok hoşlanıyordu. Yuan hanedanında “Karışık Tiyatro” adlı bir tiyatro türü çok yaygındı. “Karışık Tiyatro”, zengin halk hikâyeleri içermesi ve toplumsal gerçeği yansıtmasından dolayı, hem toplumun üst kesimindeki zenginler ve soylular, hem de sıradan halkın beğenisini kazanıyordu. Guan Hanqing’in kaleme aldığı “Karışık Tiyatro” eserleri, soyluları eğlendirmek için değil, halkın acılarını yansıtmak içindi.

Yuan hanedanı, siyasetin karanlık, toplumun çalkantılı, sınıflar ve milliyetler arasındaki çelişkilerin şiddetli olduğu bir dönemdeydi. O dönemde, halkın sayısız şikayeti söz konusuyken çeşitli milliyetler de zorlu bir yaşam sürüyorlardı. Toplumun alt kesimlerinde yaşayan insanlara büyük sempati gösteren Guan Hanqing, memurluktan istifa edip, halkın arasına karıştı. Guan Hanqing, “Karışık Tiyatro”nun sanat üslubuyla karanlığın gerçekliğini açığa vururken, kendisinin sosyal düşlerini de dile getirdi.

Halkın acılarını öğrenmesi, halkın dilini iyi bilmesi ve olağanüstü sanatsal vasıflara sahip olması, Guan Hanqing’in eserlerine canlılık kattı. Çin’in eski çağlarında, oyuncuların toplumsal konumu çok düşüktü. Guan Hanqing ise bu insanlarla dost oldu, bazen yönetmenlik, bazen de sahneye çıkıp oyunculuk yapardı. Guan Hanqing yazdığı bir şarkıda, güçlü ve dürüst kişiliğini “pişirilemez, kırılamaz bir bronz bezelye”ye benzetti. Bu nedenle, Guan Hanqing’in kaleme aldığı senaryolarda toplumun gerçeği derinliğine yansıtılırken, mücadele ruhu da yayılıyordu. Guan Hanqing’in senaryolarında ezilen halkın, acı dolu yaşamdaki inlemesinin yanı sıra, dürüstlüğe, cesarete ve mücadele ruhuna da yer veriliyordu. Ünlü trajedi “Dou E’nin Şikâyeti”, Guan Hanqing’nin başyapıtıdır.

“Dou E’nin Şikayeti” adlı tiyatro eserinde, genç kadın Dou E’nin trajedik hikayesi anlatılır. 700 yıldan bu yana beğeniyle izlenen bu oyun, Çin’in 10 büyük klasik trajedisi arasında yer almanın yanı sıra, çok sayıda yabancı dile de çevrilmiştir.

Dönemindeki tiyatro çevresine öncülük yapan bir yazar olan Guan Hanqing’nin eserleri, zamanında yaşayan ve sömürüyle mücadele eden halkı yüreklendirmesinin yanı sıra, daha sonraki tiyatrocular da büyük etki yaptı. Guan Hanqing’nin yaşamı boyunca yazdığı 67 tiyatro eserinden yalnızca 18’i bugüne kaldı. Guan Hanqing, karakter yaratmak, insanların derin ve karmaşık psikolojisini işlemekte çok ustaydı. Çin’in klasik senaryocularından hiçbiri, Guan Hanqing gibi son derece net biçimde ele alınmış çok sayıda karakter yaratamadı.

Çin’in tiyatro ve edebiyat tarihinde çok önemli bir yer edinen Guan Hanqing, “Yuan hanedanının Karışık Tiyatrosu’nun Dedesi” olarak kabul edilir. Bunun yanı sıra dünya edebiyat ve sanat tarihinde de ün kazanan Guan Hanqing, “Doğu’nun Shakespeare’i” olarak da adlandırılıyor.