Çin Mimarisi: Çin Tarihindeki Hanedanlıkların Mimari Özellikleri (1)

Çin’in Tang Hanedanlığı Dönemindeki Mimari

Çin’in feodal toplumunun ekonomik ve kültürel gelişiminin Tang hanedanı döneminde doruğa çıkmasının yanı sıra mimarlık tekniği ve sanat alanlarında da büyük aşama kaydedilmiştir. Tang hanedanına özgü mimari, ihtişamlı, düzenli ve açık özellikler taşımıştır.

Antik Çin mimari grubunun genel tasarımı bu dönemde günden güne olgunlaşmaya başlamaktadır. O dönemde Tang hanedanının başkenti olan Chang’an (yani bugünkü Xi’an) ve yazlık başkent olan Luoyan’da görkemli ve daha rasyonel oluşumlu saraylar, imparator bahçeleri, devlet konutları inşa edilmiştir. Döneminde dünyanın en büyük kenti olan Chang’an kentinin oluşumu, Çin’in antik kentleri içinde en düzenlisi olarak kabul edilmiştir. Son derece ihtişamlı görünen kentte bulunan Daming Sarayının günümüzde korunan kalıntılarından anlaşıldığına göre bu saray, Ming ve Qing hanedanları dönemine özgü Yasak Saray’ın üç katı büyüklüktedir.

Sanat ve yapı tarzının dengeli bir şekilde sağlandığı Tang hanedanında inşa edilen yapıların çatı kubbesi, sütun, dam sütunu gibi mimari kısımları, fizik ve estetiğin mükemmel bir şekilde kaynaşmalarının ürünleridir. Wutai Dağında bulunan Fuoguang Tapınağı, geniş, sade, ciddiyet uyandırıcı, doğal oluşu ve açık renkleriyle, Tang hanedanı yapıları içinde en iyi örneği oluşturur.

Bunun dışında, Tang hanedanı döneminde inşa edilen taş ve tuğladan yapılan yapılarda da önemli aşama kaydedilmiştir. Budist pagodaları taş ve tuğlalarla yapılmıştır. O dönemde inşa edilen ve günümüze kadar korunan Xi’an kentinde bulunan Dayan Pagodası ve Xiaoyan Pagodası ile Yunnan eyaletine bağlı Dali kentindeki Qianxun Pagodası hep taş ve tuğladan yapılmıştır.

Çin’in Song Hanedanlığı Dönemindeki Mimari

Çin’in Song hanedanı döneminde (M.S.960-M.S.1279), siyasi ve askeri alanda nispeten gerileme yaşanmasına rağmen, ekonomik ve ticari alanlarda da aşamalar kaydedilmiş, bunun yanı sıra, bilim ve teknolojide de büyük atılım olmuştur. Bu nedenlerle Song hanedanı dönemine özgü mimari de yeni bir düzeye yükseltilmiştir. Bu dönemin mimarisi, Tang hanedanına özgü görkem yerine narinliği ve güzelliği göstermeye, dekora önem vermeye başlamıştır.

Song hanedanı dönemindeki kentler, dükkânların sokağın yanı başında inşa edilmesi ve sokağın yapı dizilerine göre kurulması esasına dayanır. Kentlerin itfaiye, ulaştırma, köprü ve mağaza vb. yapı sistemlerinde yeni aşama kaydedilmiştir. Çin’in Kuzey Song hanedanının merkez kenti Bianliang (bugünkü Henan eyaletine bağlı Kaifeng şehri), gerçek bir ticari kent görünümündedir. Bu dönemde Çin’in her köşesinde dev yapılar eskiden olduğu gibi yaygınlaşmamış, ancak mimari oluşumda derinliği ve alan hissini pekiştirmeye daha önem verilmiştir. Bu dönemdeki yapılarda, ana yapıyı pekiştirmenin yanı sıra, dekora ve boyamaya da büyük özen gösterilmiştir. Shanxi eyaletine bağlı Taiyuan kentinde bulunan Jinci Tapınağının ana salonu ve Yuzhaofeiliang, Song Hanedanı mimarisini temsil eden yapıların başında gelmiştir.

(Yuzhaofeiliang)

Song hanedanı döneminde kurulan tuğla ve taş yapılarda da büyük aşamalar kaydedilmiştir. Zhejiang eyaletine bağlı Hangzhou şehrinde bulunan Lingyin Tapınağı Pagodası, Henan eyaletine bağlı Kaifeng kentinde bulunan Fan Pagodası ve Hebei eyaleti Zhao ilçesinde yer alan Yongtong Köprüsü, çoğu Budist pagodalarının ve köprülerden oluşan tuğla ve taş yapıların başlıca örnekleridir.

Ekonominin bir ölçüde geliştiği Song hanedanı döneminde, mimarın kişisel zevklerini ve düşüncelerini yansıtan bahçecilik mimarisi de hayli popüler olmaya başlamıştır. Bu dönemde oluşturulan bahçecilik mimarisi, doğal ve yapay güzelliklerin kaynaşmasıyla, süs taşları, kayalar, çiçekler ve ağaçlarla mimarın sanatsal düşüncelerini sergilemeye çalışmıştır. Sahibi Su Shunqin olan Canglang Pavyonu ve sahibi Si Maluang olan Dule Parkı, Song hanedanı döneminde kurulan bahçecilik mimarisi örneklerinin başında gelmiştir.

Bu dönemde “Yengzaofashi” adında, mimari tasarımı ve inşa kurallarını kapsayan bir de kitap yayımlanmıştır. Mimarlık tekniklerini mükemmel bir şekilde anlatan bu kitap, Çin mimarisi ve inşa uygulamaları bakımından elde edilen aşamaları yansıtmıştır.