Tarihsel Figürler: Cai Lun “Kâğıt Yapımının Mucidi”

Cai Lun, kâğıt yapımının mucidi. (Resimleyen: Jade / Epoch Times)

Kâğıdın keşfinden önce, taşlar, yapraklar, kabuklar, hayvan derileri, kemikler ve tekstil ürünleri yazı yazmak için kullanılıyordu. Çeşitli kısıtlamalar nedeniyle bunlar uygun değillerdi. Kâğıt yapımı Çin’in uygarlaşmasına olanak verdi. Bu çoğunlukla antik Çin’de kâğıt yapımı mucidi olarak tanınmış Cai Lun’a atfedildi.

Cai Lun, Doğu Han Hanedanlığında (M.S.25-220) doğmuştu. 15 yaşındayken, imparatorluk mahkemesine kapı ağası olarak hizmet etmek üzere gönderilmişti. Birçok kereler çalışkanlığı, becerikliliği ve etkililiği nedeniyle terfi ettirilmişti. 40 yılı aşkın bir süre mahkemede hizmet etmiş, Ming İmparatorluğu dönemindeki beş İmparator ve Kraliçe de dâhil olmak üzere birçok İmparatorun favorisi haline gelmiştir ve kendisine Dük olarak yetki verilmiştir.

Hizmeti sırasında, kraliyet ailesinin enstrümanları ve silahlarının imalatından sorumluydu ve bu nedenle imalat teknolojisine ilgili bir hale geldi. Daha sonra imalat süreci konusunda bir uzman haline geldi. Yönetimi altında üretilen kılıçların ve ekipmanların kalitesi son derece yüksekti.

Doğu Han Hanedanlığından önce, kitaplar rahta, bambu veya ipek kâğıtlardan yapılıyordu. İpek pahalıydı ve bambu ağırdı, öğrenciler için tüm bu materyaller çok külfetliydi. Kenevir kâğıdı ortaya çıkmaya başlamasına rağmen, kâğıt yapım işlemi henüz çok başlarındaydı, teknoloji olgunlaşmamıştı ve kenevir kâğıtları çok nadirdi.

Cai Lun, bazı işçilerin ağaç kabuklarını, kenevirleri, kıyafet paçavralarını ve atılmış balık ağlarını kâğıt yapımında hammadde olarak kullanmasını istedi. Hammaddeler iyice kıyılıp daha sonra uzun bir süre suya batırılıyordu. Sonrasında, karışım hamur haline getiriliyordu, ısıtılıyordu ve ince dilimlere ayrılıyordu. Güneş altında kurutulduktan sonra, hamurlar üzerine yazılmaya uygun kâğıt haline geliyordu.

M.S.105 yılında Cai Lun, o zamanki İmparatora yaptığı kâğıdı sundu ve İmparator bundan oldukça memnun kalarak kâğıda sahip olmak üzere imparatorluk fermanı yayınlattı ve kâğıt yapımı işlemi Çin çevresinde geniş çapta benimsendi. Sonuç olarak, Çin uygarlığı edebiyatı hızla gelişti.

Sekizinci yüzyılda Çin, kâğıdı Asya’daki diğer ülkelere ihraç etti, fakat kâğıt yapımı tekniğinin sırrını yüzyıllar boyu gizli tuttu. M.S.751’de, Çin Tang Hanedanlığı ve Arap İmparatorluğu arasındaki anlaşmazlıklar sırasında, birçok Çinli kâğıt yapımı işçisi Araplar tarafından esir alındı, sonrasında kâğıt endüstrisi Bağdat’ta gelişti ve zamanla Arap dünyasına yayıldı. Arap dünyasında “kâğıt” (kagaz) kelimesi Çin dili kökenlidir. Sonra, kâğıt yapımı teknolojisi Arap dünyasından Kuzey Amerika ve Avrupa’ya yayılmıştır. Tarihi kayıtlara göre, Avrupa ilk kâğıt yapım fabrikasını Cai Lun kâğıdı bulduktan 1,000 yıl sonra yapmıştır. Modern zamanlarda her ne kadar kâğıt yapım endüstrisi iyi gelişmiş olsa da, hala Cai Lun’un bulduğu temel işlemi kullanmaktadır.

Cai Lun’un kâğıt yapım teknolojisi, kültür alışverişini büyük ölçüde kolaylaştıran bir dönüm noktası olmuş ve insan uygarlığının gelişimine muazzam etkiler katmıştır.