Tarihsel Figürler: Jia Sixie, “Çin’deki İlk Tarım Ansiklopedisinin Yazarı”

Jia Sixie, “Çin’deki ilk tarım ansiklopedisinin yazarı” (Resimleyen: Catherine Chang / Epoch Times)

Jia Sixie (M.S. 533 civarında), Kuzey Wei Hanedanlığında yaşamış olağanüstü bir ziraatçıdır. O, Çin’in ilk tarım ansiklopedisinin yazarı olarak bilinir.

Yaşamı boyunca sonsuz savaşlara ve yaşamların yok olduğuna tanık oldu. Bu çerçevede, Jia Sixie geleneksel tarım bilgisini ve kendi faydalı tecrübe, gözlem ve deneylerini büyük oranda kaydettiği ve insanlara barış ve ülkeye refah getirmek umuduyla tanınmış “Halkın refahı için ana teknikler” (Qi Min Yao Shu) agronomi¹ kitabını yazdı.

"Qi Min Yao Shu" kitabından okuyucular kitapta kayıtlı birçok teknik ve uygulamanın günümüzde halen kullanılmakta olduğunu, o dönemde tarımın zaten çok gelişmiş olduğunu görebilirler.

"Qi Min Yao Shu", Çin tarihinin en eski ve kapsamlı agronomi kitabıdır. 92 Cilt ve 1,1 milyon kelimeden oluşan kitap, agronomi, bahçecilik (sebze ve meyve ağaçları), orman, kümes hayvanları ve hayvancılık, balıkçılık, bira ve gıda işleme ve diğer tarım zirai ve el sanatları vb. konularını içermektedir. Tarım ve bahçecilik bölümleri kitaptaki en önemli parçalardır. Büyüyen bitkileri kapsayan bölümlerde Jia Sixie, “doğru zamanda izleme ve doğru yerde düzenleme ile az çabayla daha büyük bir başarı elde edilebilir.” vurgusunda bulunmaktadır.

Doğru zaman ve doğru yerin önemini vurgulamaya ek olarak, kitap da toprağı iyileştirme ve yetiştirme teknolojisi (örneğin, pulluk ve çapalama) de vurgulanmakta. Ayrıca, toprağın nemli tutulması ve toprak verimliliğinin geliştirilmesi gerekliliği ve çeşitli bitkilerin besin bağımlılıklarındaki farkı göz önüne alarak o bitkiye uygun olanın saptanıp kullanılmasını da içerir.

Meyve üretimi için ise Jia Sixie, aşılama işlemini ayrıntıları ile ele alır. Hayvancılık açısından, besleme ve sulamanın önemi vurgulanır. Kitapta ayrıca iki düzineden fazla şarap yapım tekniği verilmektedir. Toplamda, ilgili 156 referans kitaptan alıntı yapılmıştır. Bu kitap, hem Çin hem de dünya tarım tarihinde önemli bir rol oynadı.

"Qi Min Yao Shu", antik Çin’de tarım üzerine bir ansiklopedi sayılır ve Kuzey Wei Hanedanlığı için zirai teknoloji gelişmeleri sistematik olarak derlemiştir. Kitap, sadece o dönemde zirai gelişmeleri teşvik etmekle kalmaz aynı zamanda gelecek nesillerin zirai bilim adamları üzerinde de çok kapsamlı bir etkiye sahiptir. Aynı zamanda gelecekteki tarım araştırma ve gelişmelerini de müjdelemektedir. Onun bilimsel katkısı sadece Çin için değerli bir kültürel miras değil, aynı zamanda dünyanın antik doğal bilimi için de parlayan bir incidir.

Not:

1. “Argonomi”: Yetiştirilen tarımsal bitkileri, üretim tekniklerini ve tarımın uygulanma kurallarını araştıran tarım bilimi. Ayrıca, ürün rotasyonu, sulama, drenaj, bitki ıslahı, bitki fizyolojisi, toprak sınıflandırılması ve verimliliği, yabancı ot böcek ve haşere kontrolleri gibi konularla da ilgilenmektedir.