Eski Çin Gelenekleri: Chuxi Hakkındaki Efsane

Çin’in Ay Takvimine göre Aralık ayının son gecesi Chuxi olarak adlandırılır. Çincede Chu “çıkarma”, Xi ise “gece” anlamına gelir. Chuxi, “yılın son gecesini çıkarma” ve “yeni yılı karşılama” anlamındadır. Çin’de, Chuxi’ye ayrıca “gece çıkarma”, “yıl gecesi” ve “yılsonu” da denir.

Çin’de halk arasında Chuxi konusunda çok sayıda gelenek vardır. Chuxi’de temizlik yapma geleneği çok uzun süredir söz konusudur. Yılsonundan birkaç gün önce ev içinde ve dışında temizlik yapılır. Yılın son gününde de Çinliler evlerini bir kez daha pırıl pırıl temizler, “eski eşyaları bırakır yenisini alır”lar. Bu gelenekler eski çağlardaki söylentilerden kaynaklanır. Söylentilere göre, eski efsanede kral Zhuanxu’nun çok tembel bir oğlu varmış, hiç çalışmak istemezmiş, yırtık elbise giyermiş ve sadece sulu lapa yermiş. Bir yılın son gecesi adam soğuktan ve açlıktan evinde ölmüş. Bunun için Chuxi günü halk temizlik yapmaya, evdeki eski elbise ve artık yemekleri, yeni yılın gelmesinden önce çöplüğe atmaya başlamış. Bu faaliyet, “yoksulluğun eve girmesine izin vermeme” anlamına gelir.

Temizlik yaptıktan sonra, halk evinin kapısına bahar beyitleri yapıştırarak fenerler asar ve yoğun bir bayram havası yaşanır. Halk arasında Chuxi’de “Tusu” adlı bir içecek içilir. Söylentilere göre, bir zamanlar “Tusu” denilen sazdan yapılmış bir evde olağanüstü bir adam yaşarmış. Adam dağlardaki ormanda ilaç yapmak amacıyla otlar toplarmış. Her Chuxi’de adam yaptığı ilaçları köylülere dağıtır, yeni yılın ilk günü bu ilacı tüm aile fertleri içerse hastalıkların önlenebileceğini ve felaketlerden kurtulabileceğini anlatmış ve ilacın reçetesini de vermiş. Köylüler bu ilaca “Tusu” adını vermiş. Peki, “Tusu” nedir? Eski ilaç kitaplarındaki kayıtlara göre bu ilaç Dahuang ve Jugeng gibi yedi çeşit Çin ilacından yapılıyor ve hastalıkları önleme-tedavi etme özelliği mevcut.

Yılsonu gecesinde, tüm aile fertlerinin bir araya toplanarak birlik sembolü olan akşam yemeğini yemeleri, her ailenin geleneksel adetlerinden biridir. O gün, başka bölgelerde çalışanlar, eğer zaman bulabiliyorlarsa mutlaka eve dönmelidirler.
　　
Çin’in çeşitli bölgelerinde yenilen yemekler farklıdır. Güneyde, akşam yemeğinde genellikle 10’dan fazla çeşit yemek vardır. Bu yemekler arasında muhakkak Dou Fu (soya peyniri) ve balık bulunmalıdır. Çünkü bunlar Çincede “zenginlik” ile eşseslidir. Kuzeyde ise bu yemekte genellikle Jiao Zi vardır. Tüm aile üyeleri beraber Jiao Zi’yı yaparlar. Jiao Zi, etin yuvarlak yufkaya sarılmasıyla yapılan lezzetli bir yemektir. Yufka ve içi hazırlandıktan sonra kaynamış suda pişirilir ve tabaklara çıkarılır. Ardından sirke, soya sosu, susam yağı ve sarımsak ezmesi gibi baharatlar ilave edilir. Tüm aile fertleri sofra etrafında toplanarak neşe içinde Jiao Zi’yı yerler. Jiao Zi aile fertlerinin bir araya gelmelerini simgeler.

Yılsonu gecesinde, anne ve babaların çocuklarıyla beraber yakınların ve dostların evlerine giderek hediye vermeleri ve bayramlaşmaları “Kuisui”; başkalarını kendi evlerine davet ederek beraber yılsonu gecesi yemeğini yemeleri “Biesui”; yemekten sonra karşılıklı iyi dileklerini sunarak eve dönmeleri “Sansui”; evde genç kuşakların büyüklere selam vermeleri, büyüklerin ise genç kuşaklara öğütler vererek çalışmayan çocuklara para vermeleri ve karşılıklı yeni yılı kutlamaları “Cisui”; hiç kimsenin uyumak istememesi ve aile fertlerinin yeni yıl gelinceye kadar, ya televizyon seyrederek ya da kâğıt oynayarak, ailece neşe içinde birlikte bulunmaları “Shousui” olarak adlandırılır.

“Shousui”, yılın son gecesindeki yaygın bir gelenektir. Çin’in eski şairi Lu You’nun “Shousui” adlı şiirinde “Çocuklar, yeni yılı tüm gece uyumayarak neşe içinde karşılarlar” şeklinde bir dizesi vardır. Yeni yılı beklerken en neşeli olanlar çocuklardır. Normal günlerde büyüklerinin sıkı denetiminde olan çocuklar bu anlarda hiç sınırlama olmadan büyükleriyle beraber neşe içinde ertesi sabaha kadar yeni yılın gelişini bekleyebilirler. Tüm evde, eski yılı uğurlayan ve yeni yılı karşılayan çok neşeli bir hava hüküm sürer.