Çin Deyimleri ve Hikâyeleri: Eşek Kendi Hilelerini Tüketmiş

“黔驴技穷” (qián lǘ jì qióng) Çin deyiminin kelime kelime tercümesi “eşek kendi hilelerini tüketmiş” anlamına gelmektedir. Bu deyim, Tang Hanedanlığının (M.S.618-907) en iyi nesir yazarlarından biri olan Liu Zongyuan¹ tarafından yazılan “San Jie” adlı kitap içindeki nükteli bir masala dayanmaktadır.

Bir zamanlar, işgüzar bir kişi Guizhou Eyaletine bir eşek getirmiş, çünkü o bölgede böyle bir hayvan yokmuş. Eşek bir dağın yanındaki ormana bırakılmış.

Bir aç kaplan dağdan çıkmış. Kaplan bu büyük ve yüksek hayvanı görünce çok korkmuş, çünkü hayatı boyunca hiç eşek görmemiş. Kaplan hemen ormanda saklanmış ve eşeği gözetlemeye koyulmuş. Ara sıra cesaret edip eşeğe biraz daha yaklaşıyormuş, ama her zaman belli bir mesafede kalıyormuş.

Bir gün, kaplan tüm cesaretiyle eşeğe daha da yaklaşmaya tam çalışırken, eşek yüksek sesle anırmış. Kaplan eşeğin kendisini yiyeceğini sanarak aniden fırlayıp kaçmış. Ormanda saklanırken, kaplan dikkatle eşeği izlemiş ve onun çok yetili bir şey olmayacağını sezmiş.

Uzun bir gözlemden sonra, kaplan yavaş yavaş eşeğin anırmalarına alışmış ve bir daha korkmamış. Eşeğin başka bir özel yetisi var gibi görünmüyormuş. Dolayısıyla, kaplan ona daha da yaklaşmış, hatta onun etrafında dolaşmaya bile başlamış.

Kaplan eşeğin o kadar korkunç bir şey olmadığının farkına vardıktan sonra daha da cesaretlenmiş. Eşeğin kızdığı zaman ne yapacağını görmek için, kaplan onun önüne gelmiş ve bilerek ona çarpmış. Eşek çok kızmış ve arka ayağıyla çılgınca kaplana bir tekme akmış.

Kaplan ilk önce şaşakalmış, fakat ardından çok sevinmiş, çünkü eşeğin yapabildiği her şeyi görmüş. Bir kükreme ile kaplan eşeğin üzerine atlamış ve eşeği güzelce yemiş.

“Eşek kendi hilelerini tüketmiş” deyim işte bu nükteli masaldan gelmektedir. Bu deyim artık zekâsını tüketmiş bir kişi veya becerileri bitmiş bir kişinin durumunu betimlemek için kullanılır.

Not:

1. Liu Zongyuan (M.S. 773–819), Tang Hanedanlığındaki iki büyük yazardan biri olarak kabul edilmektedir. Aynı zamanda da Tang ve Song Hanedanlıklarındaki Sekiz Büyük Nesirden biridir. O, özellikle alegorik yazıları ve nükteli masalları ile tanınır.