Tarihsel Figürler: Zhangsun “Sevecen, Hoşgörülü ve Bilge İmparatoriçe”

Zhangsun “Sevecen, Hoşgörülü ve Bilge İmparatoriçe” (Resimleyen: Catherine Chang / Epoch Times)

Antik Çin’de imparatoriçelerin ve imparatora ait cariyelerin, her zaman bir bölgeye ait olan, imparator ve saltanat gücü için vahşice savaşan klişe resimleri bulunmaktadır. Bunun aksine, Tang Hanedanlığının İmparatoru Taizong’un eşi, İmparatoriçe Zhangsun (M.S.601-636), imparatorun yönetimi için kendini bunlardan ayırarak hayranlık uyandıran bağımsız bir rol oynadı.

Algısı güçlü bir gözlemci olarak değer gösterilmesine rağmen Zhangsun, imparatoriçe olarak uluslararası ilişkilere müdahale etmekten kaçınırdı. Sorulduğunda, sadece düşünerek bağımsız görüşünü belirtirdi. “Bilge bir imparator barış içinde yaşarken krizlere hazırlıklı olmalıdır, yetenekleri bulmalı, önerileri hatta şikâyetleri kabul etmeli.” İmparatora bunun gibi öneriler verirdi ve hayatı boyunca imparatora bağlı olarak imparatorun karar alma süreçlerinde duyguları yerine algılarıyla karar vermesi konusunda hatırlatıcı görevi görmüştür.

Bir gün Taizong, kızgın olarak saraya dönmüştü. İmparatoriçe Zhangsun, tüm hizmetkârların çekilmesini istedi ve sabırla Taizong’a kendisi hizmet etti. Taizong’un kızgınlığı azalınca, nazikçe nedenini sordu. Taizong: “En sevdiğim at hiçbir hastalık belirtisi vermeden aniden öldü. Bu seyisin ihmalkârlığından olmalı ve onun infaz edilmesini istiyorum.” dedi. Bunu duyan Zhangsun: “Majesteleri, lütfen hiddetlenmeyin. Önceden bana anlatılan bir hikâyede aynı şekilde atı öldüğü için seyisini öldürmek isteyen bir kral vardı. Baş vekili seyisin cezasını şöyle listelemişti: seyis atın hayatını sonsuza dek korumadığı için birinci infazı hak etmiştir, ikinci infazı ise kralın bir atın hayatına bir insandan daha çok değer verdiğini insanların görmesini sağladığı için hak etmiştir ve üçüncüsünü de komşu devletlerin hükümdarlarının krala karşı aynı nedenden ötürü saygısını kaybetmesi nedeniyle hak etmiştir. Böylece kral kendi hatasını fark ederek seyisi serbest bırakmıştı. Majesteleri, tüm tarihi kitapları birçok kez okudunuz ve bu hikâyeye aşinasınız. Bugün bunu nasıl unutursunuz?” İmparator Taizong: “Eğer sen olmasaydın hatalar yapacak ve pişman olacaktım.” dedi.

İmparatoriçe Zhangsun’un sağlığı kötü şekilde bozulduğunda, prenses imparatora, imparatoriçeye ilahı kutsama olabileceği umuduyla genel af yayınlamasını ve tapınaklara daha çok para bağışlamasını teklif etti. Fakat Zhangsun kesin olarak bu fikri reddetti. “Genel af önemli bir ulusal olay ve bunu sadece benim için yapmak yargı sistemini sarsmak olacak. İnanıyoruz ki yaşam ve ölüm kadere bağlıyken, servet ve zafer cennet tarafından verilir. Tüm hayatım boyunca şeytani şeyler yapmaktan kaçındım, bu nedenle olmasına izin verin.”

Ölüm döşeğindeyken İmparator Taizong’a son sözleri şuydu: “Zhangsun ailesinin bazı üyeleri kendilerini yeteri derecede kanıtlamadı, fakat bizim evliliğimiz dolayısıyla ayrıcalıklardan faydalanıyorlar. Ailemin itibarını korumak için, onları güçlü pozisyonlara getirmemeni rica ediyorum. Eşin olarak, uluslararası ilişkilere hiç karışmadım, bu nedenle imparatorluğa ait serveti benim mezarıma harcama. Beni bir tepenin altına göm, mezar için sadece tuğla veya tahta malzemeler kullan ve içine hazine koyma. Basit ve sade bir mezar benim son isteğim olacak.”

36 yıllık kısa bir yaşamdan sonra, İmparatoriçe Zhangsun, imparator tarafından büyük bir itibar ve hayranlık kazandı, aynı zamanda hoşgörülü ve bilgeliği ile onu sevenlerinde hayranlığını kazandı. Çin tarihinde imparatoriçe rol modeli olarak saygı gördü.