Çin Deyimleri ve Hikâyeleri: Karmaşık Bir Durumda Yanlış Yola Sapmak

Kaybolan koyunu bulmaya yardım etmek için giden kişilerden biri eli boş geri döndü ve Yangzi’ya birçok yan yol olduğu için hangisini takip etmesi gerektiğini bilemediğini söyledi. (Resimleyen: Jane Ku / Epoch Times)

“Karmaşık bir durumda yanlış yola sapmak” deyimi kaybolan bir koyunu arama hakkındaki eski bir Çin hikâyesinden gelmektedir.

Hikâyenin ana kahramanı, Savaşan Devletler Döneminde (M.Ö. 475-221) Wei devletinde yaşayan ünlü bir filozof ve bilgin olan Yangzi’dir.

Bir gün, Yangzi’nin komşusunun koyunu kaybolur ve hayvanı bulmaya yardım etmek için tüm aile üyeleri ve yakında oturan birçok kişi harekete geçer. Adam Yangzi’ye gelir ve Yangzi bütün öğrencilerini ve hizmetçilerini yardım etmeleri için dışarı gönderir.

Yangzi, komşunun akrabaları ve arkadaşlarıyla birlikte, büyük bir grubun bu aramaya katılmak için toplandığını fark eder.

Yangzi komşusuna, “Kayıp bir koyunu bulmak için neden bu kadar fazla kişiye ihtiyaç var?” diye sorunca, komşusu: “Çünkü birçok yan yol var.” yanıtını verir.

Akşamüstü herkes geri döndü ve Yangzi onlara, “Koyunu buldunuz mu?” diye sorar.

Yangzi’nın hizmetçilerinden biri, “Çok fazla yan yol var, üstelik her bir yan yolunda bir sürü yan yolu var. Hangi yolu takip etmemiz gerektiğini bilemediğimden vazgeçmek zorunda kaldım.”

Diğer kişiler de aynı sebepten dolayı geri dönerler.

Yangzi uzun bir süre oldukça ciddi, düşünceli ve sessiz görünür. Öğrencileri buna şaşırırlar, çünkü öğretmenlerinin ne düşündüğünü bir türlü anlayamazlar.

Durumu derin bir şekilde düşündükten sonra, o öğrencilerine şu ilkeyi öğretir: “Ana yoldan sapan birçok yan yol varken, kayıp bir koyunu bulmak mümkün olmaz ve kolayca kendi yolunuzu da kaybedebilirsiniz.”
“Buna benzer şekilde, bir öğrencinin ana hedefinden uzaklaşan çok fazla ilgisi varsa, o zamanını kolayca boşa harcayabilir.”

“Bütün bilgilerin sadece tek bir gerçek kaynağı vardır, fakat bu bilgiyi edinmek için birçok yol bulunmaktadır. Bir kişi nihai gerçeğe dönmek için ancak doğru yolu takip ederse yolunu kaybetmeyebilir.
“Eğer doğru yönü bulmakta başarısız olursanız, o zaman tıpkı o kayıp koyunu bulamayan kişiler gibi hiçbir şey başaramazsınız.”

Bu hikâye, Liezi¹ adlı Taocu klasik kitapta yer almaktadır. Bu hikâyeden gelen ve kelime kelime “yan yol, kayıp koyun” olarak tercüme edilen 歧路亡羊 (qí lù wáng yáng) ifadesi daha sonra bir deyim haline geldi.

Bu deyim, yolunu kaybetmek, yoldan sapmak veya çok sayıda olası yol ya da alternatifi olan karmaşık bir durum karşısında kafanın umutsuzca karışmasını tanımlamak için kullanılır.

Deyim, birçok seçenek ve karmaşık sorun ile karşı karşıya gelindiğinde, gerçeği arayan kişi eğer kararlı değilse ve doğru yolu takip etmezse, muhtemelen yolunu kaybedeceği veya yoldan sapacağı fikrini aktarmaktadır.

Not:

1. Liezi (列子, liè zĭ): Sekiz bölümden oluşan önemli bir Taocu klasiktir. Kitabın çoğu bölümü M.Ö.2698 ve M.Ö.350 tarihleri arasındaki tarihi veya Çin mitolojisinin ünlü figürlerinin adları ile isimlendirilir.