Çin Deyimleri ve Hikâyeleri: “İnsancıl Olmak Ok Atmak Gibidir”

“İnsancıl Olmak Ok Atmak Gibidir” deyimi Çin tarihindeki ünlü filozof Meng Zi’den gelir. Meng Zi (Mengfüçyüs) şöyle söyler, “ İnsancıl bir kişi, okçu gibidir. Okunu atıp vuramazsa, suçu kendinde arar. Bir zamanlar ben de ok atmayı öğrenmiştim. Önce bütün düşüncemi hedefi vurmaya yöneltir ve gözümü ( hedef yerine geçen ) kuşa dikerdim; ellerim gözlerime uyardı ve on atıştan dokuzu boşa giderdi. Hedefi vuran o tek tanede gerçekten rastlantı sonucuydu. Orada iyi bir atıcı vardı; suçu kendimde aramamı bana söyledi; eli çekiş yerinde tutmamı, bacakları doğru tutmamı, elimi kolumu ve gövdemi iyi denetlememi öğretti. Bunlardan biri denetlenmezse, hemen arkasından bir yanlış gelir, derdi. Bütün yanlış kaynaklar kökünden kazındığı, bütün kurallar yerine getirildiği zaman, insanın yüreği atışı düşünmez, gözler hedefe saplanmaz, on atıştan onu da hedefi vururdu.”

Elde, kolda, gövdede tek bir kusur, hem de küçücük bir kusur, hedefte kocaman bir yanlışa neden olabilir. Onun içindir ki Meng Zi, "İnsancıl olmak ok atmak gibidir," der.

Konfüçyüs de şöyle derdi: "Kendine egemen olmak ve kibar olmak!" Kibar bir kişi, insancıl olmaya çaba gösterdiğinde, bütün gücünü bunda yoğunlaştırır, insancıl davranmayı dener. Başarı elde edemezse içine çekilir, suçu kendinde arar. Burada en önemli nokta, kendine egemen olmaktır. İnsan kendine egemense, üstelik de nazikse bir gün bir tanık oluverir.

Nasıl, diyeceksiniz? O zaman, insancıllığın etkilerini bozan ne varsa, hepsi bir yana atılmış olur da, ondan. Engellerin hepsi ortadan kaldırıldığı zaman, insancıllığın utku elde etmesi gerekir. Onun için bir de şöyle derler: "İncelik yoksa görme yok; incelik yoksa işitme yok; incelik yoksa konuşma yok; incelik yoksa kımıldama yok." Bendeki her incelik eksikliği çok küçük olabilir, ama bu yüzden halktan kişiler yaşamlarından olabilirler.

Kalabalık suçsuzların ölümüne kadar götürebilir. İnsancıllıktan ötürü doğan yıkım daha da büyüktür.