Eski Çin Edebiyatı: Çin’in Dört Büyük Klasik Yapıtından “Maymun Kralı”

“Maymun Kralı", Çin tarihindeki en başarılı masal romanıdır. Roman, 7. yüzyılda Çin'in tanınmış Budist rahibi Tang Ceng'in (Xuanzang) Budizm kitabını almak için Hindistan'a gidiş öyküsünden esinlenir. Romanda, Tang Ceng ve üç öğrencisinin yolda karşılaştıkları çeşitli zorluklar anlatılarak, hiçbir otoriteden korkmayan ve kötü güçlerle mücadele eden doğaüstü güce sahip olan "Sun Wukong" adlı bir maymun imajı yaratılmıştır. Yazar, romanda kendi gerçek yaşam arzusunu da dile getirmektedir.

Romanın yazarı Wu Cheng'en, Jiangsu eyaletinin Huai'an kentinde doğdu. Küçük yaşlardan itibaren zekâsını göstermeye başlayan Wu Cheng'en'ın, birçok hobisi vardı. Wu Cheng'en, resim, Çin hat sanatı, şiir, satranç gibi sanatlara yatkındı, ünlü isimlerin hat ve resim eserlerinin koleksiyonlarını yapmayı da çok severdi. Wu Cheng'en, genç yaşlarda bile edebiyat konusundaki olağanüstü yeteneğiyle memleketinde ün salmıştı. Ancak, Wu Cheng'en, Kejü sınavında (Çin'in eski çağlarında memurları seçmek için düzenlenen sınav) hep başarısız oldu. Bu nedenle, Wu Cheng'en, babasının ölümünden sonra yoksul bir yaşam geçirdi. Bu yaşam Wu Cheng'en'ın, feodal memur sınıfındaki yolsuzlukları ve insanlar arasındaki soğuk ilişkileri daha derinden kavramasını ve mücadeleci bir ruh kazanmasını sağladı. Wu Cheng'en, bir şiirinde düşüncesini şöyle dile getirdi: "Toplum gerçeğinin çirkinliği, yöneticilerin yetenekli insanları kullanmayı bilmeyerek, kötü ruhlu insanlara fırsat vermesinden kaynaklanıyor."

Kendisi bu karanlık gerçeği değiştirmek isterken, yeteneklerini keşfeden kimse olmadığı için çaresiz kalıyordu. Wu Cheng'en, duyduğu hayal kırıklığını, kinini ve güzel dileklerini "Maymun Kralı"na döktü. Wu Cheng'en, bu romanı ömrünün son döneminde tamamladığı halde, bunun için yaşamı boyunca hazırlık yaptı. Wu Cheng'en, çocukken sık sık babasıyla Huai'an kentinin yakınlarındaki eski tapınakları geziyordu ve babası gittikleri yerlerle ilgili masallar anlatıyordu. Bu nedenle Wu Cheng'en da olağandışı hikâyelere yoğun bir ilgi beslemeye başladı ve bu ilgi yaşı ilerledikçe daha da arttı. 30 yaşından sonra çok sayıda olağandışı hikâye biriktiren Wu Cheng'en, bunları kâğıda dökmeyi düşünmeye başladı. 50 yaşındayken "Maymun Kralı" adlı romanın ilk bölümlerini bitirdi. Ancak daha sonraki birkaç yıl hastalığından dolayı yazmayı bıraktı ve yaşlanınca memurluktan istifa edip memleketine döndükten sonra romanın son bölümlerini tamamladı.

"Maymun Kralı" adlı roman, hikâyeler şeklinde yazıldı ve hikâyeler, hem bağımsız hem de öncesi ve sonrasıyla bağlantı olacak düzenlendi. Hikâyelerde geçen periler ve yaratıklar, iyiliği ve kötülüğü simgeliyor. Yazar, romanda muhteşem bir masal dünyası yarattı. Bu masal dünyasının her köşesinde insan dünyasının izleri görülebilir. Örneğin, kutsal gök imparatorluğu görkemli görünürken, en büyük yetkiye sahip olan Gök Tanrısı ise iyiliği kötülükten ayırt edemeyen biridir. Gök imparatorluğu, insan dünyasındaki imparatorluklara çok benziyor. Yeraltı imparatorluğundaki yetkililer de birbirlerini kayırarak, rüşvet almak, yasayı çiğnemek gibi uygunsuz işler yapıyor, masum insanlar ise haklarını arayabilecek yer bulamıyor. Bu durum hanedan sarayı ile hemen hemen aynıdır. Yaratıklar, insanları hem öldürür hem de yerler, hem paraya, hem kadına düşkün olurlar ve doğaüstü güçleriyle iktidarlarını sürdürürler. Gerçek dünyadaki şehir çetelerinin liderleri ve yetkilerini kötüye kullanan bürokratlara benzerler. Diğer yandan, Wu Cheng'en romanında kötülüklerle mücadele eden ve olağanüstü güçlere sahip bir kahraman olan Sun Wukong'u da yarattı. Yaratıklar ne kadar vahşi olursa olsun, Su Wukong'un gizemli silahı -iki ucunda altın halka bulunan bir demir sopa- karşısında çaresizdir; ya öldürülür, ya da yakalanırlar. Bütün bunlar, Wu Cheng'en'in toplumdaki çirkinliği ve karanlık güçleri yok etme yönündeki şiddetli arzusunu yansıtmaktadır.

Wu Cheng'en'in "Maymun Kralı" adlı romanı, daha sonraki dönemlerdeki insanlar üzerine büyük etki yaparak, yüzlerce yıl boyunca çocuk edebiyatı, televizyon ve film senaryoları ve tiyatro eserlerinin kaynağı oldu ve olmaya devam ediyor.