Tarihsel Figürler: Zhang Zhongjing “Çin Tıbbının Piri”

Zhang Zhongjing, Çin Tıbbının Piri (Resimleyen: Kiyoka Chu)

Zhang Zhongjing (M.S.150 - 219), Doğu Han Hanedanlığında yaşamış en seçkin hekimdi. Sıklıkla Çin Hipokrat’ı olarak saygı görüyordu.

Tıbbi halk bilimi bize Zhang’ın, tıpkı Bian Que gibi, görsel tanı konusunda doğaüstü bir yeteneğe sahip olduğunu anlatıyordu. Bir defasında bu yeteneğiyle bir arkadaşının gizli bir hastalığını teşhis etmişti, fakat arkadaşı ona inanmamış ve birkaç yıl sonra Zhang’in önceleri tarif ettiği belirtiler ile vefat etmişti.

Zhang sadece tıbbi becerileri ile değil, aynı zamanda yüksek standartta tıbbi ahlak kurallarına sahip olması ile de ünlüydü. Hastaları sosyal statülerine bakmaksızın tedavi ediyor ve birçok hayat kurtarıyordu. Changsha eyaletinin valisi olduğunda, hükümet yetkililerinin hastaları tedavi etmesi yasağını bozdu. Belli kademelerdeki imparatorluk yetkililerinin, halk tabakasına ait kimselerin evlerini ziyaret etmelerine izin verilmediği için, hastalara yardım etmek amacıyla valilik binasını ayda iki kez, her ayın ilk ve on beşinci günleri hastalara açmaya karar verdi. Böylece hastalar valilik binasına gelerek tedavi olabileceklerdi.

Zhang döneminde, sivil halktan birçok kişi çeşitli hastalıklardan muzdaripti, özellikle de iç savaş nedeniyle sert yaşam koşullarına bağlı olarak salgınlardan. Zhang’in 200 köylüsünün, kendi aile üyeleri de dâhil olmak üzere, üçte ikisinden fazlasının tifodan öldüğünden söz ediliyordu. Buna üzülmesi nedeniyle tüm hayatı boyunca bu hastalığı iyileştirecek ilacı bulmak için çalıştı. Hastalığın fiziksel belirtilerini, seyrini gözlemledi ve reçetelendirdiği her ilacın etkilerini kaydetti.

Zhang Zhongjing M.S. 205’te, “Shanghan Zabing Lun” (Soğuk Algınlığına Yol Açan ve Muhtelif Hastalıklar İlmi Eseri) adlı tıbbi başyapıtını yazdı. Bu yapıtın içine onlar yıldır biriktirdiği klinik vakaları ekledi. Başyapıtında, sistematik bir şekilde klinik tıbbın ilerideki gelişimine sağlam bir temel oluşturacak olan hastalıkların nedenlerini, hastalık bilimini, tedavi prensiplerini, salgın hastalıkların tedavi metotlarını ve muhtelif hastalıkları ayrıntısıyla işledi.

Bu kitap Dâhili Çin Tıbbının en önemli rehberi haline geldi ve geleneksel Çin tıbbı doktorları arasında “Kutsal Tıp Kitabı” unvanını kazandı. Zhang, ateşlenme tedavisi için soğuk duş öneriyordu, bu uygulama 19. yüzyıla kadar Batı’da önerilmemişti. 1936’da Çin’de, Zhang’in kitabının yaklaşık olarak 115 yorumu yayınlanmıştı ve Zhang, Çin Tıbbının Piri olarak kabul ediliyordu.