Geleneksel Çin Tıbbı: Tarihi (1)

akupunktur

Geleneksel Çin tıbbında, Han tıp sistemi, en zengin uygulamalı ve kuramsal birikime ve en eski tarihe sahiptir. Geleneksel Çin tıbbının kaynağı, Çin’in Sarı Nehir bölgesidir. Çok eskiden kendi bilgi sistemini kuran geleneksel Çin tıbbı, uzun vadeli gelişme sürecinde değişik tarihi dönemlerde geliştirildi. Birçok ünlü hekim, çeşitli önemli tıbbi görüşler ve tıp eserleri ortaya çıkardılar.

Üç bin yıl önceki Yin-Shang hanedanlığı dönemine ait kemik üzerine yazılı bir buyrukta, Çin’deki sağlık sistemi ve 10’dan fazla hastalık hakkında tarifler bulunur. Zhou hanedanlığı döneminde, gözlem, koklama, dinleme, elle muayene, ilaç, akunpuktur ve ameliyat gibi yöntemlerle, hastalıkların teşhis ve sağaltımına başlandı. Qin-Han hanedanlığı döneminde, “Huandi Neijing” adlı ayrıntılı kuramsal bir tıp eseri de yayımlandı. Bu, şimdiye kadar bulunan geleneksel Çin tıbbına ilişkin en eski kuramsal eserdir. Hekim Zhang Zhongjing tarafından yazılan “Shang Han Lun” adlı bir eserde, birçok hastalığın muayene ve sağaltım ilkesi açıklanır. Bu kuramsal bilgiler, bundan sonraki tıbbi gelişmeye temel oluşturur. Han Hanedanlığı döneminde, Çin’de cerrahlık çok yüksek düzeye ulaştı. “Üç Devlet Dosyası” adlı bir kitapta, ünlü hekim Hua Tuo’nun anestezi yoluyla hastalara çeşitli ameliyatlar uyguladığı anlatılır.

Weijin Kuzey-Güney hanedanlığı (220-589) ve Suitang 5 hanedanlığı (581-960) arasında, nabza bakma teknikleri büyük gelişme kaydetti. Jin hanedanlığı döneminde, Hekim Wang Shuhe tarafından yazılan, “Nabız Durumları” adlı kitapta, 24 nabız durumu yer alır. Bu kitap, yalnız geleneksel Çin tıbbına büyük etki yapmakla kalmadı, etkisi yabancı ülkelere de yayıldı. Bu dönemde tıp bilimiyle ilgili çeşitli dallar günden güne olgunlaşıyordu. Akunpuktur ile ilgili “Akunpukturun A ve B Teorisi”; eczacılık ile ilgili “Baopuzi”, “Zhouhoufang” ve “Leigong Paoyan Lun”; cerrahiyle ilgili “Liujuanzi Guiyifang” ve “Çeşitli Hastalıkların Kökleri”; çocuk hastalıklarıyla ilgili “Lulu Jing” yazıldı. “Yeni Ben Cao Gang Mu” ise dünyadaki ilk eczacılık eseri oldu. Gözle ilgili özel eser, “Yin Hai Jing Wei” adlı bir kitaptı. Öte yandan; Tang hanedanlığı döneminde Sun Simiao ve Wang Tao tarafından eczacılık la ilgili “Qian Jin Yao Fang” ve “Wai Tai Mi Yao” gibi büyük tipteki reçete kitapları yayınlandı.

Song hanedanlığı döneminde (960-1279) tıp ve akunpuktur eğitimine büyük ıslah yapıldı. Wang Weiyi, akunpuktur noktalarıyla ilgili “Bakır İnsan Heykeli Akunpuktur Noktaları Resmi” adlı kitap yazdı, daha sonra öğrencilere ders vermek amacıyla, vücut üzerinde akunpuktur noktalarının gösterildiği, gerçek insan gibi büyüklüğünde iki heykel yaptı. Onun bu eğitim çalışmaları akunpunkturun geliştirilmesine büyük etki yarattı. Ming hanedanlığı döneminde (1368-1644) bazı tıp uzmanları, humma ve bulaşıcı hastalıklar arasındaki farklığa doğru tanı koydular. Qing hanedanlığına kadar, ateşli hastalıklarla ilgili kuram olgunlaşma aşamasına ulaştı ve “Ateşli Hastalıkların Açıklanması” gibi özel kitaplar da yayımlandı.

Ming hanedanlığı döneminde, Batı tıbbı Çin’e getirilmeye başladı. Birçok tıp adamı, geleneksel Çin tıbbı ve batı tıbbının birlikte kullanılması ve çağımızda geleneksel Çin tıbbı ve Batı tıbbının birleşmesinin mükemmel bir sistem oluşturacağını savundular.